“Çok kibar bir çocuğunuz var!” ifadesini her anne-baba duymak ister. Bununla beraber ‘çok başarılı ama çok da kaba!’ yorumunu hiçbir anne-baba işitmek istemez. Her toplumun önem verdiği değerleri, görgü kuralları birbirinden farklıdır. Türk toplumunda önem verilen bir husus bir başka ülkede dikkate alınmayabilir. Ancak şu nokta her millet için ortaktır ki ‘saygılı çocuğu tüm anne-babalar sever ve ister’

Anne babalar çocuklarının nezaketli olmasını sadece kendilerini tatmin için değil, çocuklarının geleceği için de isterler. Özellikle cocukların ilerde çalışacağı, evlenip yuva kuracağı ve kurulacak bu yuvaların sağlam temelleri olması gerektiği de düşünülürse saygılı insanlar olmak vazgeçilmez kişilik özelliklerindendir.Çocuklarımızın saygılı bireyler olarak yetişmesini arzularken, sadece bizim yanımızda iken değil,her durumda saygın tavırlar sergilemesini hedefler ve ümit ederiz.

Her hususta olduğu gibi saygılı çocuklar yetiştirmek de model olma, takdir etme, sabır gerektiren bir süreç gerektirir.Bu süreç çerçevesinde yapılması gerekenleri adım adım paylaşalım

Niçin Saygı?
Biz yetişkinler,insana duyduğumuz saygı sebebi ile konuşurken gözünün içine bakarız, kalbini kırmamaya çalışırız.Doğaya saygımız neticesinde çevre temizliğine dikkat ederiz. Kendimize olan saygımız beden sağlığımıza da dikkat etmemizi gerektirir.Yiyeceklerin binbir uğraşla soframıza gelmesi sebebi ile ekmeği çöpe atmayız. Saygı dolu bu davranışımız hem bizim nimete gösterdiğimiz hürmeti ifade eder hem de soframıza gelene kadar emeği geçenlere teşekkürü ifade eder. Çocuk, saygılı davranışların altında yatan bu gerekçeleri iyi bilmelidir.Bir taraftan davranışların temel maksatları açıklanırken, diğer taraftan da kuralların yaşamlarına yerleşmesi için gayret gösterilmelidir.

Saygılı olmak bir yönü ile de başkalarının hislerine karşı duyarlı olmak demektir. Mesela size iyilik yapan bir insana ‘teşekkür etmek’, sabah uyandığınızda çevrenizdekilere ‘Günaydın’,demek hep bu duyarlılığın neticeleridir.Küçük çocuğunuz kelimeleri tam telaffuz edemediği bir dönemde ,anlamını tam bilemeden de söylese bu ifadeleri tekrar ede ede yaşamın bir parçası haline getirebilir.

Önce Siz Örnek Olmalısınız!...
Saygılı çocuklar görmek, saygın anne-babalar ve eğitimciler de olmamızı gerektirir.Çünkü çocuklar saygılı olmayı bebeklikten itibaren çevrelerinden öğrenmeye başlarlar.Israrla elinizden bir şey çekmeye çalışan çocuğa ‘Lütfen!’ diyerek almanız, saçınızı çekerken ‘Canımı acıtıyorsun!’ diyerek elini açmanız şeklindeki davranışların tümü, ona kibar olmayı nazik bir şekilde öğretir.Yani çocuğun iletişim halinde olduğu herkes ona tavır ve ifadeleri ile saygı içeren davranışları öğretir.Çocuklar hak ettikleri saygıyı anne-babalarından göremezlerse başlangıçta bu durumu kabul ediyor gibi görünebilirler.Ancak bunun acısını daha sonra çıkarabilirler.Örneğin arkadaşlarının yanında bağırılan bir çocuk, rencide olur. Annesinin arkadaşlarının yanında, saygısız tavırlar sergileyerek öcünü alabilir. Artık kendini daha rahat ifade ettiği ergenlik döneminde ise bu intikamın sesi daha fazla çıkabilir.

Çocuklar özellikle kendilerine saygı duyulduğunu bilmelidirler.Bunu fark ettirmenizin yollarından bazıları;sözünü kesmeden, gözlerinin içine bakarak dinlemeniz, odasının kapısını tıklatarak girmeniz,kararlar alırken ona da fikrini sormanızdır.Ayrıca tutumlarınızda tutarlı olmanız da saygın davranışlar arasında sıralanabilir.Bir olaya bazen bir tavır sergileyip, bazen farklı davranmanız hem çocuğunuza sergilediğiniz saygıyı zedeler hem de saygınlığınızı sarsabilir.

Tavırlarınızın,Davranışlarınızın ve İfadelerinizin Farkında Olmalısınız
Rahat yetişmeleri için pek çok saygısız tavrı ‘çocuktur!’ diye düşünüp hoş gören aileler vardır.‘Bunlar çocuk!’ şeklindeki düşünceler, uzun süre yanlış davranışları sergileterek,benimsetir.Halbuki çocuk ana dilini öğrenebildiği,yaşama dair pek çok kuralı başarabildiği gibi saygın davranışları da seviyesine göre sergilemeyi gerçekleştirebilir. Ancak uyarı,azarlama,korkutma çocukta ters tepki oluşturur. Çocuk korktuğu için saygı içeren davranışları sergiliyorsa, otorite boşluğunda tekrar hatalı davranışlar gösterebilir. Çocuk saygı gerektiren kuralları, korktuğu için değil, sevgiyi kaybetmemek için gerçekleştirmelidir.Tavırlar zorlama ile değil,yapılmasından zevk alınarak öğrenilmelidir. Sevgi ile sunulan davranışlar çocukların zamanla karakterine yerleşir.

Bazen küçükler, çocukça ifadeleri ile saygısızca kelimeler kullanırlar.Bu ifadeleri birilerinden duymuşlardır, anlamını bilmeden tekrar ederler.Türkçe’yi düzgün konuşamadıkları bir zamanda kullandıkları bu ifadeler büyükleri tarafından şaka ile karışık ilgi odağı olur.‘Bak, bak, bak! Adam olmuş bizim ufaklık da haberimiz yok!’ gibi yorumlar anne-babaların ağzından dökülüverir.Pek çok anne baba bu yorumlarının çocuklara verdiği zararın farkında da değildirler. Çünkü şakalaşmaları çocuk beğenilme olarak algılar,ilginin üzerinde olduğunu fark eder.Yanlış da olsa o davranışı benimser.Çocuk doğru ile yanlışı ayırt edebilecek yaşta değildir.Bu nedenle anne-babalar çocukların yanlış sözlerini duyduklarında, jest ve mimikleri ile düşüncelerini ifade etmelidirler. ‘Bu kelimeyi kullanmak sana hiç yakışmadı!’ gibi net yorumlarla beğenmediklerini ifade etmelidirler.Daha sonra da uygun bir vakitte çocuklarını saygın kılacak ifadeler hakkında konuşup bunu destekleyecek etkinlikler yapmalıdırlar.Aksi halde çirkin kelimeleri kullandığında fark edilen çocuklar, bu sebeple değer kazandıklarını düşünüp yanlış davranışı tekrar etmeye başlarlar.Çocuk çok fazla yanlış ifadeler kullanıp dikkat çekmeye çalışıyor ise etkin aldırmazlık yöntemi kullanılıp dikkati farklı yerlere de yönlendirilebilir.

En etkin anne babalar, çocuğunun gördüğünü gören,düşündüğünü düşünen, hissettiğini hisseden kısacası onun bakış açısını yakalayabilenlerdir.Çocuklarda zaman zaman görülen davranışların temel sebebini bilmek, gerekir. Örneğin uykusu gelmiş bir çocuk bir de açsa tekmeleyebilir, tepinebilir. Farklı davranışlar sergileyebilir. Bu davranışları sergileyen bir çocuğa hemen, ‘saygısız’ etiketini takmak doğru olmaz. İyi bir çocuk yetiştirmenin sırrı, davranışın arkasındaki sırrı iyi okumaya bağlıdır.