-Doktor bulantı giderici ilaç vermişti. Hiç beklemediğim bir şey oldu! Boynum kasıldı, düz tutamıyorum! Canım yanıyor! Korkunç bir durum bu! Geçer mi? Bir komşum vardı, boynu sürekli kasılıyordu. Ben de onun gibi mi oldum?

Ani gelişen kasılma durumu nedir? Nerelerde gözlenir? Ne ile karışır?
Ani gelişen kasılma durumu aslında vücudun her tarafında olabilecek bir olaydır, ama en çok boyun bölgesinde ortaya çıkar. Boyun ya bir tarafa doğru döner ya da tam olarak arkaya doğru çekiliyormuş gibi yatar bir hale gelir. Daha az olarak ise yüzde ve çenede gözlenir. Çene de kasılma olduğunda "gülerken açısı çekiyormuş gibi bir ifade" olur. Yüzde olduğunda ise donuk bir yüz ifadesi izlenir. Tehlikeli de olabilir! Nefes aldığımız gırtlak bölgesinde kasılma olur ise ve erkenden tedbir alınmaz ise ölümcül de olabilir. Gözlerin arkaya doğru kaydığı formu ise en kolay tanınan kasılma formudur. Ayrıca gövdede, kolda, parmaklarda da kasılma durumu ortaya çıkabilir.
Ani gelişen bu durum tıp dilinde "distoni" olarak bilinir. Ancak hastalık olan distoniden farkı, bilinen bir sebep - ilaç - ile ortaya çıkması ve gelip - geçici olmasıdır.
Bu durum neden olur?

Kasılma - distoni - ilaç kullanımı sırasında ortaya çıkan bir yan etkidir. Tahmin edilemez. En sık olarak "nöroleptik" dediğimiz "akıl sağlığı bozuk olan hastalarda kullanılan ilaçlar" sırasında gözlenir. Genellikle tedavinin ilk haftasında ortaya çıkar. Yaş önemlidir. Genç yaşta gözlenirken - yaklaşık 10-20 yaş- ,yaş ile birlikte görülme sıklığı azalır. Erkek ve kadın arasında görülme sıklığı değişmez iken, kullanılan ilacın etki gücü arttıkça çıkma olasılığı artar.

Bebeklik, çocukluk döneminde başlayan yürüme, elleri ve kolları kullanma durumu beyinde hareket programı olarak kodlanır. Bu hareketin defalarca yapılması ile zamanlaması ve gücü eksiksiz, tam gerektiği gibi tanımlanır ve istendiğinde ortaya çıkar. Ne bir eksik ve ne de bir fazla haliyle! Bir heykeltıraşın heykelini yaparken, hangi güçle nereye ve nasıl vuracağını bilmesi; bir balerinin sahnede nasıl, nereye, ne yüksekliğe, hangi pozisyonda iken sıçrayacağını bilmesi böyle bir durumdur. Bu mükemmelleşmiş hareketler, beyinde salınan kimyasal maddeler aracılığı ile ortaya çıkar ki alınan bu ilaçlar düzeni bozarlar. Böylece çok kullanılan bu bölgelerin motor hareket kalıpları bozulur ve istenmeyen motor hareketler - kasılmalar - ortaya çıkar.

Hangi ilaçlar ile tedavi sırasında bu kasılmalar gözlenir?
Daha önce söylediğimiz akıl ve ruh sağlığı bozuk olanlarda kullanılan nöroleptik ilaçlar (flufenazin, haloperidol, risperidon, vs..) dışında, yine ruhsal hastalık olan depresyon tedavisi sırasında kullanılan antidepressan ilaçlar (fluvoksamin, venlefaxine, vs...) ve bulantı giderici ilaçlar (metpamid, vs...) ile tedavi sırasında en sık olarak gözlenir. Burada sayılmayan ilaçlar ile de olabileceği hatırda tutulmalıdır.

Nasıl tedavi edilir? Engellemek mümkün müdür?
Acil tedavi gerektiren bu durumda hızlı etki yolu için kas içi ya da damar yolu ile tedavi uygun olacaktır. 15- 20 dakika içinde, kas içine yapılan iğne kasılmayı düzeltebilir. Antikolinerjik ilaçlar bu yolla uygulanırken, yine kas içine uygulanan benzodiazepin tedavisi de bir diğer yöntemdir. Hatta gırtlak bölgesi etkilendiğinde, damar içi verilen benzodiazepin tedavisi daha doğru bir uygulama olacaktır. Bir tür ilaç ile fayda sağlanamadığında diğer tür ilaçlar da hastada uygulanmalarıdır. Allerji giderici olarak bilinen difenhidramin de ağızdan tedavide etkili olabilir.

Kas ya da damar içine verilen tedavi sonrasında gözlenen düzelme, ayrıca ağızdan verilen tedavi ile de desteklenir. Zira bu durumu ortaya çıkaran ilacın etki süresi uzun ise bizim verdiğimiz tedavi edici ilacın etki süresinden uzun ise kasılma durumu tekrar edecektir.

Kasılmanın kimde gelişeceğini tahmin etmek mümkün olmadığı için engellemek de mümkün değildir. Ama yüksek risk altındaki kişilerde (hasta genç ve ilaç gücü yüksek ise) ağızdan verilen antikolinerjik tedaviler kullanılabilir.